Aziz Sancar ve Nobel'in Öyküsü-2

 Herkese merhabalar ve mutlu pazarlar :) Ülkece gerçekten zor günler geçiriyoruz.- öncelikle mutlu ve huzurlu günlerimizin en yakın zamanda gelmesini temenni ediyorum-Bu yüzden bu zor günlerde bir umut ışığı olması amacıyla Aziz Sancar ve Nobel’in hikayesi adlı bir seri yazmaya karar vermiştim ve serinin ilk yazısını geçtiğimiz hafta yayınlamıştım-Okumak isteyenler için linki yazının altına ekleyeceğim-.Bugünkü yazım ise serinin ikinci yazısı olucak.Bugünkü yazımda  öncelikle Aziz Sancar’ın 40 yıl üzerinde çalıştığı ve hakkındaki çoğu şeyi aydınlattığı fotoliyaz enziminin nasıl keşfedildiğinden, daha sonra da enzimin genel özelliklerinden bahsedeceğim.Umarım ilginizi çeker ve faydalı olur.Hepinize keyifli okumalar :)

Fotoliyaz enzimi nasıl keşfedildi?

Enzimin keşfi bence oldukça sıradışı ve ilgi çekici.Bir grup bilim insanı bakteriler üzerinde deney yaparken bakterileri önce UV ışığına maruz bırakıyor.Uv ışığının mutasyona sebep olma etkisi olduğundan dolayı hayati genler mutasyona uğruyor bunun sonucunda da hayati proteinler üretilemiyor.Bu da bakterilerin ölümüne sebep oluyor.Buraya kadarki sonuçlar bilim insanlarının öngördüğü sonuçlar.Fakat daha sonra ölen bakteriler mavi ışığa maruz bırakıldığında ölen bakterilerin canlandığı görülüyor.İşte çıkan bu ilginç sonuç fotoliyaz enziminin keşfine sebep oluyor.

Fotoliyaz enzimi hangi canlılarda bulunur?

Fotoliyaz enzimi bakteriler,yılan,kanguru,balık ve bitkiler gibi çok çeşitli canlı gruplarında bulunur.Fakat yüksek memeli hayvanlarda ve insanlarda bulunmaz.Bu durum oldukça ilgi çekici değil mi ? Fotoliyaz gibi ölen bakterilerin canlanmasını sağlayabilecek kadar faydalı bir enzim bakteri gibi basit bir canlıda bulunur da nasıl insan da bulunmaz? Bu konu Aziz Sancar’ın da oldukça ilgisini çekmiştir ve fotoliyaz enzimiyle alakalı çalışmalarını tamamladıktan sonra bu konuyu da aydınlatmıştır.Aydınlatılan bu konuyu da gelecek yazılarımda ele alacağım :)

Fotoliyaz enziminin görevi nedir ?

Fotoliyaz enzimi ışık enerjisini kullanarak güneş ışığından kaynaklı bir mutasyon olan timin dimerini düzeltir.Şimdi tam bu noktada fotoliyaz enziminin keşfine sebep olan çalışmayı inceleyelim.Deneyin ilk aşamasında bakteriler Uv ışığına maruz bırakılmıştı bunun sonucunda UV ışığı timin dimerleri oluşmasına yani dolaylı olarak bakterilerin ölümüne sebep olmuştu.Deneyin ikinci kısmında ölen bakteriler mavi ışığa maruz bırakılmıştı ve bakteriler canlanmıştı.Dönemin bilim insanları ilk önce bu olayı mucize olarak değerlendirse de aslında olan şey fotoliyaz enziminin mavi ışığı kullanarak dimin dimerlerini düzeltmesidir.

Fotoliyaz enzimi nasıl çalışır ?

Fotoliyazdaki iki kofaktör(kromofor=pigment) vardır :Flavin( B2 vitamini) ve Folik asit(B9 vitamini).Folik asit mavi ışık algılamada daha hassastır.Folik asit mavi ışığı algılar ve enerjiyi flavine gönderir.Flavin de timin dimerine elektron enjekte ederek iki anormal karbon-karbon bağını koparır ve normal iki timine çevirir.Ve bu işlem sadece 1,2 nano saniyede yapılır.

Fotoliyaz enzimi DNA’daki hasarlı noktaları nasıl tespit eder?

Hasarın olduğu yerde DNA’nın şekli değişiyor,düz yolda giderken ani bir çıkıntıya rastlamış bir araba gibi düşünün.Bu çıkıntıya gelince fotoliyaz duruyor ve hasarı tamir ediyor.

Fotoliyaz enzimini kısaca anlatmaya çalıştım.Umarım keyif almışsınızdır.Serinin 3.yazısını gelecek hafta yayınlamaya çalışacağım.Gelecek yazıda maxicell adı verilen Aziz Sancar’ın fotoliyaz enzimini çalışırken keşfettiği ve günümüzde çok sık kullanılan bir yöntemden bahsedeceğim.Yorumlarınızı merakla bekliyorum.Detaylı sorularınızı ya da önerilerinizi bilgekoalaa@gmail.com adresine de mail atabilirsiniz.Okuduğunuz için çok teşekkür ederim.Mutlu,huzurlu,sağlıklı günler :)

Dipnot:Serinin ilk yazısının linki: https://bilgekoala.blogspot.com.tr/2016/07/aziz-sancar-ve-nobel-oykusu.html